پيرامون ما، جانداران بسيار گوناگوني زندگي مي كنند. به طوري كه در روي زمين ميليون ها نوع جانور و صدها هزار نوع گياه وجود دارد. هيچ كس نمي تواند در تمام عمر خود، همه جانواران را مورد مطالعه قرار دهد. البته نيازي به چنين كاري وجود ندارد زيرا ميان گروه هاي مختلف جانداران شباهت هاي زيادي وجود دارد. و مي توان با طبقه بندي آنها مطالعه جانداران را آسان تر نمود. براي سهولت مطالعه موجودات زنده آنها را بر اساس خصوصيات مشترك در گروه هاي مختلف طبقه بندي يا رده بندي مي كنند. و در هر گروه هم به همان روش مي توان گروههاي كوچكتر به وجود آورد. با توجه به اينكه طبقه بندي كار مطالعه را آسانتر مي كند مي توان نتيجه گرفت كه بهترين طبقه بندي آن است كه كاربرد آن زيادتر باشد. امروزه در طبقه بندي مدرن و پيشرفته جانداران را بر اساس خصوصيات مشترك شان در گروه ها و زير گروه هاي مختلف قرار مي دهند . بر اين اساس اولين سطح طبقه بندي موجودات زنده سلسله نام دارد. هرچه به سطوح پايين تر مي رسيم شباهت موجودات گروه ها به يكديگر بيشتر مي شود.
در اين روش سطوح مختلف طبقه بندي عبارتند از:
سلسله، شاخه، رده، راسته، تيره، جنس ، گونه
شناسايي جانداران يكي از راههايي كه زيست شناسان براي شناسايي جانداران به كار مي برند، استفاده از كليدهاي شناسايي است در واقع كليدهاي شناسايي، مجموعه اي از پرسش هاست كه بر اساس ويژگيهاي جانداران تهيه مي شود و به كمك آن مي توان نام جاندار را پيدا كرد. مثلاً براي شناسايي يك جانور مهره دار مي توان از كليد شناسايي زير استفاده كرد.
زندگي جانوران جانوران موجوداتي پر سلولي هستند يعني بدن آنان از مقدار زيادي سلول تشكيل شده است كه در كنار هم قرار دارند سلول هاي بدن جانوران از نظر شكل و اندازه و نوع كاري كه انجام مي دهند متفاوت است اما از اين نظر كه هيچ كدام توانايي غذاسازي ندارند، مشابه است.مانند انسان
براي اينكه جانور بتواند كارهاي خود را بهتر و سريع تر انجام دهد بين سلولها تقسيم كار صورت گرفته است و هر گروه سلول كه ساختار ويژه خود را دارد كار بخصوصي را انجام مي دهد. در اين صورت هر چه سلول تخصص يافته تر باشد ساختمان بدن جانور پيچيده تر و پيشرفته تر خواهد بود. همه جانوران از نظر محل زندگي، شكل بدن، نوع غذاي مصرفي، طرز تنفس، و رفتارها با يكديگر متفاوتند.
شكل بدن: در ميان گروههاي جانوران ، جانداراني وجود دارند كه ساختمان بدني ساده و ابتدايي دارند، اين جانوران در سطح يا داخل بدن اسكلت ندارند اما در ساير جانوران اسكلت وجود دارد. اسكلت در جانوران وظايف گوناگوني را بر عهده دارد. بعضي از وظايف اسكلت عبارتنداز: شكل دادن به بدن، تكيه گاه اغلب ماهيچه ها، محافظت از اندام هاي مهم. اسكلت جانوران به دو دسته خارجي و داخلي تقسيم بندي مي شود. بعضي از جانوران مانند بندپايان اسكلت خارجي دارند. در اين جانوران از ترشح مواد سخت، پوششي تشكيل مي شود كه بدن جانور در درون آن قرار دارد. جنس پوشش خارجي(اسكلت) در اين جانوران متفاوت است در گونه هايي سيليس و در گونه هاي ديگر مي تواند از سيليس يا آهك باشد.
اسكلت خارجي جانداران وظايف مختلفي را بر عهده دارد كه عبارتنداز : 1) محافظت از بدن در برابر محيط هاي خيلي خشك يا آبي 2) كمك به دفاع از بدن
در جانورانمهره دار، اسكلت داخلي وجود دارد. جنس اسكلت اين جانوران استخوان يا غضروف است . در اين جانوران اسكلت، تكيه گاه ماهيچه هاست و از اندامهايي مانند قلب و شش ها و مغز محافظت مي كند.
زيستگاه: جانوران در زيستگاه هاي مختلفي زندگي مي كنند . برخي در آب (آبزي) و برخي در خشكي(خشكي زي) زندگي مي كنند. مثلاً زيستگاه ماهي آب و زيستگاه انسان خشكي است اما برخي از جانوران هم وجود دارند كه نمي توان براي آنان زيستگاه معيني تعيين كرد مثلاً فك ها كه در كنار دريا وجود دارند گاهي در آب و گاهي در ساحل ديده مي شوند.
غذا خوردن: مي دانيد كه غذا انرژي و مواد مورد نياز بدن ما و ساير جانداران را تأمين مي كند. و يكي از ويژگي هاي موجودات زنده غذا خوردن است . هيچ جانوري نمي تواند غذاي خود را بسازد بنابر اين جانوران بايد غذاي خود را از بدن جانداران ديگر بدست آورند. مثلاً بعضي از جانوران شكارچي، با شكار جانوران ديگر از بدن آنان به عنوان غذا استفاده مي كنند. گروهي از جانوران هم بر روي بدن جانوران يا درون بدن آنان زندگي مي كنند و نيازهاي غذايي خود را از آن جانداران بدست مي آورند مثلاً پشه مالاريا مي تواند با نيش زدن بدن از خون انسان استفاده كند. اينگونه جانوران زندگي انگلي دارند.
با توجه با اينكه رژيم غذايي جانوران متفاوت است دندان هاي آنها نيز متناسب با روش تغذيه جانور است . مثلاً در سگ كه جانوري گوشت خوار است دندانهاي برنده ي نيش، پيشرفته تر است در صورتي كه گوسفند، جانوري علف خوار است دندانهاي آسيا كه مخصوص خرد كردن و آسيا كردن است پيشرفته تر است. انسان نيز كه جانداري همه چيز خوار است تمام انواع دندانها يعني پيش، نيش و آسيا به نسبت تشكيل شده اند.
دندان هاي گوسفند دندان هاي سگ دندان هاي انسان
تنفس كردن يكي از كارهايي كه همه موجودات زنده ا ز جمله جانوران انجام مي دهند تنفس كردن است. با اين عمل اكسيژن به درون بدن مي رود و موجب اكسايش مواد غذايي و توليد انرژي مي شود. بنابر اين جانوران با تجزيه مواد غذايي در داخل سلول ها به اكسيژن نياز دارند، بعضي از جانوارن در آب و برخي در خشكي زندگي مي كنند در نتيجه دستگاه تنفسي آنها نيز مشابه نيست. بعضي از جانوران مانند كرم خاكي تنفس پوستي و بعضي مانند حشرات تنفس نايي و برخي مانندماهيها تنفس آبششي و بعضي مانند انسان تنفس ششي دارند. كاملترين و كار آمدترين دستگاه تنفس در پرندگان مشاهده مي شود در اين جانوران علاوه بر شش ها كيسه هاي هوادار عقبي و جلويي وجود دارد كه علاوه بر اينكه اكسيژن مورد نياز عضلات قوي پروازي را تأمين مي كند موجب تنظيم دماي بدن پرنده هم مي شود.
سازمان آموزش و پرورش استان قم / كارشناسي تكنولوژي و گروه هاي آموزشي عمومي / طراحي و اجرا : مؤسسه فناوري اطلاعات كاشف
پيرامون ما، جانداران بسيار گوناگوني زندگي مي كنند. به طوري كه در روي زمين ميليون ها نوع جانور و صدها هزار نوع گياه وجود دارد. هيچ كس نمي تواند در تمام عمر خود، همه جانواران را مورد مطالعه قرار دهد. البته نيازي به چنين كاري وجود ندارد زيرا ميان گروه هاي مختلف جانداران شباهت هاي زيادي وجود دارد. و مي توان با طبقه بندي آنها مطالعه جانداران را آسان تر نمود. براي سهولت مطالعه موجودات زنده آنها را بر اساس خصوصيات مشترك در گروه هاي مختلف طبقه بندي يا رده بندي مي كنند. و در هر گروه هم به همان روش مي توان گروههاي كوچكتر به وجود آورد. با توجه به اينكه طبقه بندي كار مطالعه را آسانتر مي كند مي توان نتيجه گرفت كه بهترين طبقه بندي آن است كه كاربرد آن زيادتر باشد. امروزه در طبقه بندي مدرن و پيشرفته جانداران را بر اساس خصوصيات مشترك شان در گروه ها و زير گروه هاي مختلف قرار مي دهند . بر اين اساس اولين سطح طبقه بندي موجودات زنده سلسله نام دارد. هرچه به سطوح پايين تر مي رسيم شباهت موجودات گروه ها به يكديگر بيشتر مي شود.
در اين روش سطوح مختلف طبقه بندي عبارتند از:
سلسله، شاخه، رده، راسته، تيره، جنس ، گونه
شناسايي جانداران يكي از راههايي كه زيست شناسان براي شناسايي جانداران به كار مي برند، استفاده از كليدهاي شناسايي است در واقع كليدهاي شناسايي، مجموعه اي از پرسش هاست كه بر اساس ويژگيهاي جانداران تهيه مي شود و به كمك آن مي توان نام جاندار را پيدا كرد. مثلاً براي شناسايي يك جانور مهره دار مي توان از كليد شناسايي زير استفاده كرد.
زندگي جانوران جانوران موجوداتي پر سلولي هستند يعني بدن آنان از مقدار زيادي سلول تشكيل شده است كه در كنار هم قرار دارند سلول هاي بدن جانوران از نظر شكل و اندازه و نوع كاري كه انجام مي دهند متفاوت است اما از اين نظر كه هيچ كدام توانايي غذاسازي ندارند، مشابه است.مانند انسان
براي اينكه جانور بتواند كارهاي خود را بهتر و سريع تر انجام دهد بين سلولها تقسيم كار صورت گرفته است و هر گروه سلول كه ساختار ويژه خود را دارد كار بخصوصي را انجام مي دهد. در اين صورت هر چه سلول تخصص يافته تر باشد ساختمان بدن جانور پيچيده تر و پيشرفته تر خواهد بود. همه جانوران از نظر محل زندگي، شكل بدن، نوع غذاي مصرفي، طرز تنفس، و رفتارها با يكديگر متفاوتند.
شكل بدن: در ميان گروههاي جانوران ، جانداراني وجود دارند كه ساختمان بدني ساده و ابتدايي دارند، اين جانوران در سطح يا داخل بدن اسكلت ندارند اما در ساير جانوران اسكلت وجود دارد. اسكلت در جانوران وظايف گوناگوني را بر عهده دارد. بعضي از وظايف اسكلت عبارتنداز: شكل دادن به بدن، تكيه گاه اغلب ماهيچه ها، محافظت از اندام هاي مهم. اسكلت جانوران به دو دسته خارجي و داخلي تقسيم بندي مي شود. بعضي از جانوران مانند بندپايان اسكلت خارجي دارند. در اين جانوران از ترشح مواد سخت، پوششي تشكيل مي شود كه بدن جانور در درون آن قرار دارد. جنس پوشش خارجي(اسكلت) در اين جانوران متفاوت است در گونه هايي سيليس و در گونه هاي ديگر مي تواند از سيليس يا آهك باشد.
اسكلت خارجي جانداران وظايف مختلفي را بر عهده دارد كه عبارتنداز : 1) محافظت از بدن در برابر محيط هاي خيلي خشك يا آبي 2) كمك به دفاع از بدن
در جانورانمهره دار، اسكلت داخلي وجود دارد. جنس اسكلت اين جانوران استخوان يا غضروف است . در اين جانوران اسكلت، تكيه گاه ماهيچه هاست و از اندامهايي مانند قلب و شش ها و مغز محافظت مي كند.
زيستگاه: جانوران در زيستگاه هاي مختلفي زندگي مي كنند . برخي در آب (آبزي) و برخي در خشكي(خشكي زي) زندگي مي كنند. مثلاً زيستگاه ماهي آب و زيستگاه انسان خشكي است اما برخي از جانوران هم وجود دارند كه نمي توان براي آنان زيستگاه معيني تعيين كرد مثلاً فك ها كه در كنار دريا وجود دارند گاهي در آب و گاهي در ساحل ديده مي شوند.
غذا خوردن: مي دانيد كه غذا انرژي و مواد مورد نياز بدن ما و ساير جانداران را تأمين مي كند. و يكي از ويژگي هاي موجودات زنده غذا خوردن است . هيچ جانوري نمي تواند غذاي خود را بسازد بنابر اين جانوران بايد غذاي خود را از بدن جانداران ديگر بدست آورند. مثلاً بعضي از جانوران شكارچي، با شكار جانوران ديگر از بدن آنان به عنوان غذا استفاده مي كنند. گروهي از جانوران هم بر روي بدن جانوران يا درون بدن آنان زندگي مي كنند و نيازهاي غذايي خود را از آن جانداران بدست مي آورند مثلاً پشه مالاريا مي تواند با نيش زدن بدن از خون انسان استفاده كند. اينگونه جانوران زندگي انگلي دارند.
با توجه با اينكه رژيم غذايي جانوران متفاوت است دندان هاي آنها نيز متناسب با روش تغذيه جانور است . مثلاً در سگ كه جانوري گوشت خوار است دندانهاي برنده ي نيش، پيشرفته تر است در صورتي كه گوسفند، جانوري علف خوار است دندانهاي آسيا كه مخصوص خرد كردن و آسيا كردن است پيشرفته تر است. انسان نيز كه جانداري همه چيز خوار است تمام انواع دندانها يعني پيش، نيش و آسيا به نسبت تشكيل شده اند.
دندان هاي گوسفند دندان هاي سگ دندان هاي انسان
تنفس كردن يكي از كارهايي كه همه موجودات زنده ا ز جمله جانوران انجام مي دهند تنفس كردن است. با اين عمل اكسيژن به درون بدن مي رود و موجب اكسايش مواد غذايي و توليد انرژي مي شود. بنابر اين جانوران با تجزيه مواد غذايي در داخل سلول ها به اكسيژن نياز دارند، بعضي از جانوارن در آب و برخي در خشكي زندگي مي كنند در نتيجه دستگاه تنفسي آنها نيز مشابه نيست. بعضي از جانوران مانند كرم خاكي تنفس پوستي و بعضي مانند حشرات تنفس نايي و برخي مانندماهيها تنفس آبششي و بعضي مانند انسان تنفس ششي دارند. كاملترين و كار آمدترين دستگاه تنفس در پرندگان مشاهده مي شود در اين جانوران علاوه بر شش ها كيسه هاي هوادار عقبي و جلويي وجود دارد كه علاوه بر اينكه اكسيژن مورد نياز عضلات قوي پروازي را تأمين مي كند موجب تنظيم دماي بدن پرنده هم مي شود.
سازمان آموزش و پرورش استان قم / كارشناسي تكنولوژي و گروه هاي آموزشي عمومي / طراحي و اجرا : مؤسسه فناوري اطلاعات كاشف
نمونه سؤالات
